06 290 44 611AAK Zaandijk door de jaren heen steeds efficiënter
AAK (AarhusKarlshamn) is op weg om het energiegebruik per ton product terug te brengen tot ongeveer 1/3 van het energiegebruik in 1998. Deze verbetering is een gevolg van jarenlange gerichte aandacht voor energie en de samenwerking met de energieadviseurs van Epro Consult.
Hoe lukt het AAK om de energie-efficiency met zulke grote stappen te verbeteren?
Energiezorg
AAK heeft stapsgewijs en structureel haar energieverbruik aangepakt. Daarbij heeft zij gebruik gemaakt van de kennis en ervaring van haar eigen medewerkers en van de externe expertise van Epro Consult. AAK was een van de eerste bedrijven die energiezorg heeft geïmplementeerd (medio jaren ’90). Daarbij is de aandacht voor energie verankerd in de organisatie en een aandachtspunt in de dagelijkse bedrijfsvoering.
Minder verbruiken
Door eerst de energiegebruiken goed in kaart te brengen en vervolgens te analyseren waar energie gebruikt wordt en voor welke doeleinden kon in beeld worden gebracht waar kansen liggen en lagen voor optimalisatie. Daarbij was het uitgangspunt om eerst het energieverbruik waar mogelijk te verlagen. Deels kon dat door aanpassingen in de procesvoering zonder al te grote investeringen (o.a. isolatiemaatregelen), deels ging dit gepaard met investeringen. Zo was AAK een van de pioniers als het gaat om het toepassen van dry condensing op de deodorisatie (verwijdering van o.a. vetzuren uit de olie).
Bij deodorisatie wordt gewerkt onder vacuüm. Dat vacuüm kan op verschillende manieren worden gerealiseerd (voorheen meestal door stoomejecteurs, waarbij de vetzuren meestal verloren gingen met het afvalwater), bij dry condensing wordt dat vacuüm grotendeels gerealiseerd door de dampen uit de deodorisatie sterk te koelen, waarbij ook de vetzuren kunnen worden opgevangen.
Een andere besparing is gerealiseerd door stoomejecteurs te vervangen door vacuümpompen. Daarbij viel op dat het stoomverbruik drastisch daalde, terwijl het elektriciteitsverbruik nauwelijks veranderde.
Benutting van restwarmte
De volgende stap in de verbetering van de energie-efficiency is gezet door na te gaan waar restwarmte beschikbaar was en waar die restwarmte kon worden ingezet. Daartoe heeft Epro Consult een simulatiemodel op maat gemaakt voor AAK, genaamd ProcSim. De analyse van alle beschikbare data heeft daarbij een essentiële rol gespeeld. Dit model heeft er toe bijgedragen dat er een uitgebreid netwerk van warmtewisselaars wordt geïnstalleerd waarmee warmte uit met name de deodorisatie wordt benut. De uitdaging hierbij is dat bij AAK gewerkt wordt met verschillende batchprocessen en dat de ongelijktijdigheid tussen warmteaanbod en warmtevraag het bufferen van die warmte nodig maakt. Het project is momenteel in de implementatiefase en zal naar verwachting de energie-efficiency met ca. 22% verbeteren (t.o.v. 2011).
Optimalisatie van de energievoorziening
Het traject waar nu aan gewerkt wordt richt zich op het verbeteren van de energieopwekking en dan met name de stoom- en warmteopwekking. AAK had begin jaren ’90 een heel andere energievraag dan nu het geval is. Mede daardoor zijn de stoomketels in het ketelhuis groter dan nodig is. Het rendement van de stoomvoorziening is met name door de wisselende belasting en door het draaien in deellast erg ongunstig. Mede vanwege de batchprocessen treden zeer regelmatig pieken op in de warmtevraag. Die warmtevraag wordt met name ingevuld met stoom. De huidige onderzoeken richten zich op het verminderen van de stoomvraag, het beheersen van de pieken en op het verbeteren van het rendement van de stoomopwekking. Daar waar geen stoom nodig is wordt getracht om de processen te verwarmen met restwarmte of met een bestaand heet water circuit dat gevoed wordt met efficiënte CV-ketels.
Ketenoptimalisatie, transport en duurzame energie
Naast de procesefficiencymaatregelen heeft AAK het nodig onderzoek gedaan naar ketenoptimalisatie, optimalisatie van transport en logistiek en duurzame energie. Dit heeft er toe geleid dat er een wasstraat op het terrein van AAK is neergezet waar tankauto’s worden gereinigd. Die wasstraat zorgt er voor dat de tankauto’s niet langer naar andere locaties op en neer hoeven te rijden voor de reiniging. Het aantal transportbewegingen is daardoor drastisch gedaald. Daarnaast kan de “tankcleaning” gebruik maken van restwarmte uit de fabriek. Een van de projecten waaraan momenteel wordt gewerkt is het verminderen van transportbewegingen door het realiseren van een grotere opslagcapaciteit voor aan te leveren grondstoffen. Die kunnen dan via de Zaan worden aangevoerd. Verder gaat AAK alle elektriciteit en aardgas duurzaam inkopen. In feite wordt het bedrijf hiermee grotendeels CO2-neutraal.
Stappenplan
De hiervoor genoemde stappen betekenen niet dat AAK nu geen mogelijkheden meer ziet om verder te verbeteren. Er zijn nog genoeg mogelijkheden om de energie-efficiency te verbeteren o.a. door het toepassen van nieuw technologie en het optimaliseren van de procestijden en de procesinstellingen.
Samengevat heeft AAK de volgende aanpak gevolgd:
- Invoering en op peil houden van structurele energiezorg
- Verminderen van de energievraag
- Benutten van restwarmte
- Het optimaliseren van de energievoorziening
- Ketenoptimalisatie, optimalisatie van transport en logistiek en het inkopen van duurzame energie
- Het toepassen van nieuwe technologie en het continu optimaliseren van de procesvoering.
Bij deze stappen werkt AAK nauw samen met de energieadviseurs van Epro Consult. Een samenwerking die duidelijk vruchten heeft afgeworpen!
-----
Sinds begin jaren 90 neemt AAK uit Zaandijk deel aan de Meerjarenafspraken gericht op verbetering van de energie-efficiency (MJA). Vanaf de start van de MJA met de MVO sector (afgesloten in 1991) heeft AAK de EEI stapsgewijs verbeterd. T.o.v. van het eerste referentiejaar (1989/90) tot 1998 heeft AAK de EEI verbeterd met 2,9% (MJA-1). In de daarop volgende periode van 1998-2011 (deels MJA-2, deels MJA-3) heeft AAK de energie-efficiency (energiegebruik per ton product) verminderd met maar liefst 33% (gemiddeld dus 2,5% per jaar). Voor de komende MJA-3 periode (2013 t/m 2016) streeft AAK naar een verdere verbetering van de EEI met ca. 48% t.o.v. 2011.
-----
“Doe meer met minder”
In de ’90 jaren is een eerste start gemaakt met het optimaliseren van de Energiehuishouding binnen AAK Nederland BV. Al snel werd duidelijk dat de interne organisatie behoefte had aan een klankbord en dat inbreng van een externe partner op twee belangrijke gebieden versterking zou geven. Eerste gebied was kennis in brede zin van technische mogelijkheden maar ook de diepere kennis van te realiseren doelstellingen, tweede gebied was de structuur met misschien wel het aller belangrijkste ‘meten is weten’.
Binnen een Operationeel gedreven en groeiende organisatie zijn dit twee belangrijke aspecten die Epro Consult heeft geborgd en uitgedragen. De samenwerking die al vele jaren duurt heeft daardoor een grote mate van succes gegenereerd die zijn dagelijkse besparingen ver laat overstijgen ten opzichte van de verwachtingen. Omdat innovatie binnen AAK een dagelijkse gewoonte is past dit uitstekend binnen een continue verbeterproces.
Elke ondernemer zal inzien dat verbeteringen en innovatie in alle bedrijfsaspecten cruciaal zijn voor continuïteit. Door de uitstekende relatie en rol die Epro Consult hierin heeft gespeeld zien wij de toekomst van Energieoptimalisatie en CO2-compensatie zeer positief tegemoet.
Marcus Bense
Algemeen Directeur AAK Nederland BV.